ΜΕΓΑ-ΠΕΙΡΑΜΑ: Το πείραμα της Μεγάλης Έκρηξης
Ερευνώντας το μυστήριο της ύλης
Ανάμεσα στην επιστήμη και τη Θεολογία
Την Τετάρτη 10 Σεπτέμβρη, σε βάθος περίπου 100 μέτρων από την επιφάνεια του ελβετικού εδάφους, η δέσμη σωματιδίων διέτρεξε και τα 27 χιλιόμετρα του τούνελ. Στις 21 Οκτωβρίου, στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Πυρηνικής Ενέργειας, γνωστού ως CERN, με την παρουσία επισήμων των συμμετεχουσών χωρών τα πάντα θα είναι έτοιμα για την έναρξη της συνολικής λειτουργίας του πιο μεγάλου, δαπανηρού, φιλόδοξου και ασύλληπτου για την κοινή λογική πειράματος που πραγματοποιείται στο χώρο της φυσικής. Το πείραμα θα διαρκέσει 10 ολόκληρα χρόνια. Το μεγαλύτερο πείραμα στον κόσμο αρχίζει στις 10 Σεπτεμβρίου
ΑΛΕΚΟΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗΣ
http://www.politikokafeneio.com/neo/modules.php?name=News&file=article&sid=5759&mode=thread&order=0&thold=0
Μια δοκιμή κατά την οποία σωματίδια κινήθηκαν κατά τη φορά του ρολογιού, πραγματοποιήθηκε με επιτυχία στις αρχές του Αυγούστου. Η τελευταία δοκιμή κατά την οποία μια δέσμη σωματιδίων κινήθηκε με φορά αντίθετη από αυτήν του ρολογιού για περίπου τρία χιλιόμετρα πραγματοποιήθηκε στο τέλος του περασμένου μήνα και όπως δήλωσε ο επικεφαλής του προγράμματος Λιν Έβανς, «δεν παρουσιάστηκε ούτε ένα πρόβλημα».
Οι δοκιμές κρίθηκαν απολύτως επιτυχείς. Έτσι την Τετάρτη 10 Σεπτέμβρη, σε βάθος περίπου 100 μέτρων από την επιφάνεια του ελβετικού εδάφους, η δέσμη σωματιδίων διέτρεξε και τα 27 χιλιόμετρα του τούνελ. Ύστερα από 14 χρόνια προετοιμασίας, το υπόγειο πείραμα συνολικού κόστους 8 δις. δολαρίων μέχρις ώρας, το οποίο από σύμπαντα τα μέσα επικοινωνίας αλλά και από την πλειοψηφία των επιστημόνων, ονομάζεται σαν πείραμα της Μεγάλης Έκρηξης από την οποία ισχυρίζονται ότι δημιουργήθηκε το σύμπαν, είναι έτοιμο. Για την πραγματοποίησή του κατασκευάστηκε ο επιταχυντής σωματιδίων LHC, δηλαδή ο Lanhe Hadron Collider ή ο Μεγάλος Αδρονικός Επιταχυντής. Ο LHC είναι ένα διεθνές ερευνητικό πρόγραμμα στο οποίο συμμετέχουν επιστήμονες, μηχανικοί και προσωπικό υποστήριξης από 111 κράτη, ανάμεσά τους οι ΗΠΑ, η Ρωσία, η Κίνα, η Ιαπωνία και όλα τα ανεπτυγμένα ευρωπαϊκά κράτη, μαζί και η Ελλάδα.
Πρόκειται για το μεγαλύτερο έργο υψηλής τεχνολογίας στον κόσμο, που θα αξιοποιηθεί για να μελετήσει τις πλέον μικρές δομές της ύλης και να δώσει απαντήσεις σε θεμελιώδη ερωτήματα της φυσικής. Κατασκευάστηκε σε βάθος από 50 έως 175 μέτρα και βρίσκεται μέσα σε μια υπόγεια σήραγγα 27 χιλιομέτρων που διασχίζει τα σύνορα Γαλλίας – Ελβετίας κοντά στη λίμνη της Γενεύης. Ο LHC είναι ο τελευταίος και ο περισσότερο ισχυρός από μια σειρά επιταχυντές σωματιδίων στον κόσμο οι οποίοι, τα τελευταία 70 χρόνια μας έχουν επιτρέψει να διεισδύσουμε όλο και βαθύτερα στην καρδιά της ύλης και να πάμε όλο και πιο πίσω, προς το «παρελθόν», του σύμπαντος. Το Το CERN – Ευρωπαϊκό Κέντρο Πυρηνικών Ερευνών – ιδρύθηκε το 1954 και εδρεύει στη Γενεύη. Απασχολεί 3.000 εργαζόμενους και αποτελεί το μεγαλύτερο παγκοσμίως εργαστήριο βασικής έρευνας στο πεδίο της φυσικής υψηλών ενεργειών. Κάθε χρόνο συμμετέχουν σε έρευνες περίπου 6.500 επισκέπτες επιστήμονες και σπουδαστές που εκπροσωπούν 500 πανεπιστήμια από 80 χώρες.
ΕΡΕΥΝΩΝΤΑΣ ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΥΛΗΣ
Από τη γένεσή της ως το τέλος του 18ου αιώνα χρειάστηκε να περάσουν δυο χιλιάδες τριακόσια περίπου χρόνια, μετά την αφάνεια στην οποία την οδήγησαν, η επίθεση των επικρατουσών ιδεών του Πλάτωνα και Αριστοτέλη, για να επανέλθει σε ισχύ η θεωρία του Λεύκιππου και του Δημόκριτου, οι οποίοι προσπαθώντας να διεισδύσουν στην ενδοδομή της ύλης υποστήριξαν πως αυτή αποτελείται από αδιαίρετα σωματίδια, τα άτομα. Σε λίγες δεκαετίες, με την ανακάλυψη του ηλεκτρονίου από τον Τόμσον, στο τέλος του 19ου αιώνα, η αντίληψη της έλλειψης εσωτερικής δομής του ατόμου κατέρρευσε, μετατοπιζόμενη στα ενδότερα της ύλης, στα σωμάτια από τα οποία αυτό αποτελείται.
Η ανθρωπότητα μέχρι το 1932 πίστευε πως η δομή των σωμάτων βασίζεται τελικά σε τέσσερα σωμάτια τα οποία μάλιστα δεν υποδιαιρούνται: Τα πρωτόνια, τα ηλεκτρόνια, τα νετρόνια και τα φωτόνια, με τα τρία πρώτα να δομούν το άτομο.
Μεταξύ όμως του 1930 και του 1950, με την ανάπτυξη της τεχνολογίας, ανακαλύφθηκαν νέα σωμάτια που εμπεριέχονται στην κοσμική ακτινοβολία που φτάνει από το διάστημα. Μετά τη δεκαετία του ’50, όταν άρχισαν να κατασκευάζονται όλο και μεγαλύτεροι επιταχυντές σωματιδίων, μέρος της κινητικής ενέργειας των συγκρουόμενων με ασύλληπτες ενέργειες επιταχυνόμενων σωματίων, μετατρεπόταν σε μάζα σύμφωνα με την επαληθευμένη αρχή ισοδυναμίας μάζας – ενέργειας του Αϊνστάιν. Μέρος της ενέργειας λοιπόν «εξαφανιζόταν» μετασχηματιζόμενη σε μάζα, δηλαδή σε νέα σωμάτια η σωματίδια. Σε σωμάτια που έχουν πλέον και αυτά – συμπεριλαμβανομένων των ηλεκτρονίων, νετρονίων και προτωνίων – εσωτερική ενδοδομή. Αποτελούνται δηλαδή από επιμέρους σωματίδια τα οποία αυτά πλέον και προς το παρόν θεωρούνται πως είναι άτμητα. Προς το παρόν. Αφού ήδη φυσικοί εικάζουν ότι τα κουάρκς και τα λεπτόνια έχουν και αυτά εσωτερική δομή, δηλαδή με τη σειρά τους, αποτελούνται από άλλα σωματίδια που δεν έχουν ακόμα ανακαλυφθεί.
Στις μέρες μας γνωρίζουμε πλέον πάνω από διακόσια σωμάτια – σωματίδια που αποτελούν τον εσωτερικό μικρόκοσμό του από αυτά δομημένου μεγάκοσμου που ζούμε. Βραχύβια σωματίδια αφού τα περισσότερα ζουν μόνο μερικά πεντάκις εκατομμυριοστά του δευτερολέπτου και τα οποία έχουν συγκεκριμένες και εξαιρετικά σπουδαίες ιδιότητες.
Γνωρίζουμε για παράδειγμα το ρόλο των αλληλεπιδράσεων (δυνάμεων) στην ισορροπία και στη μεταβολή της κινητικής κατάστασης των σωμάτων. Αλλά ποιος είναι ο υλικός φορέας των αλληλεπιδράσεων – δυνάμεων; Πειραματικά έχει πλέον αποδειχθεί πως φορείς των αλληλεπιδράσεων – συνάμεων είναι ανακαλυφθέντα στοιχειώδη σωμάτια. Φορέας για παράδειγμα των ισχυρών πυρηνικών αλληλεπιδράσεων είναι τα γκλουόνια (gluons). Οι ισχυρές πυρηνικές ελκτικές δυνάμεις μεταξύ των πρωτονίων οφείλονται σε αυτές τις ισχυρές αλληλεπιδράσεις και αιτιολογούν τη σταθερότητα των πυρήνων, δηλαδή των έμβιων και άβιων όντων, αφού χωρίς αυτές, οι δυνάμεις που απωθούν τα ομώνυμα φορτισμένα πρωτόνια των πυρήνων θα οδηγούσαν στη διάλυσή τους. Στη διάλυση δηλαδή της δομημένης ύλης.
Αυτό το διαρκές και συναρπαστικό ταξίδι της επιστήμης στο πιο κοντινό και ταυτόχρονα το πλέον μακρινό, στο εσωτερικό της ύλης, οδήγησε σε πρωτόγνωρα επιστημονικά άλματα, ανακαλύψεις και εφαρμογές που με τη σειρά τους άλλαξαν τους όρους και τρόπους επικοινωνίας και αποξένωσης του ανθρώπου, τους τρόπους και δυνατότητες στην οργάνωση της παραγωγής και της εργασίας, στην κίνηση των κεφαλαίων. Συνέτειναν καθοριστικά στη δημιουργία επιστημονικών αλμάτων σε άλλα επιστημονικά πεδία όπως στη βιολογία – βιοτεχνολογία, που μαζί με την πληροφορική συνθέτουν την τέταρτη μετά τον τροχό, τον ατμό και τον ηλεκτρισμό επιστημονική και τεχνολογική επανάσταση στην ιστορία της ανθρωπότητας.
Όμως κάθε επιστημονική κατάκτηση πλουτίζει τις γνώσεις του ανθρώπου ανοίγοντας ταυτόχρονα νέες περιοχές άγνοιας και επομένως νέες απαιτήσεις. Το ταξίδι προς την ασυμπτωτική γνώση της αντικειμενικής πραγματικότητας δεν τελειώνει.
Στις 10 Σεπτεμβρίου λοιπόν ο Μεγάλος Σωματιδιακός Επιταχυντής (LHC) του CERN άνοιξε νέα πεδία στην έρευνα, καθώς θα μπορεί να επιταχύνει δύο αντίθετα κινούμενες δέσμες πρωτονίων σε ασύλληπτη ενέργεια, αφού οι ταχύτητές τους προσέγγισαν την ταχύτητα του φωτός. Οι ένα δισεκατομμύριο συγκρούσεις ανά δευτερόλεπτο μεταξύ των σωματίων της δέσμης είναι πρωτόγνωρες, ο αριθμός των δεδομένων απλησίαστος. Μόνο ο ρυθμός μεταφοράς των δεδομένων, ώστε να μελετηθούν οι συνέπειες από τις συγκρούσεις, ήταν ισοδύναμος περίπου με 20 τηλεφωνικές συνδιαλέξεις όλων των κατοίκων της Γης ταυτόχρονα.
Ένας από τους κύριους σκοπούς αυτού του πειράματος, μέσω του υποπειράματος ATLAS, είναι η πιθανή ανακάλυψη, όχι πλέον σωματιδίων – φορέων αλληλεπιδράσεων, αλλά του σωματιδίου, που θεωρείται «ένοχο» για την παροχή μάζας στα κουάρκς και τα λεπτόνια κατά την αλληλεπίδρασή του με αυτά. Είναι δηλαδή η ανακάλυψη και η διερεύνηση των ιδιοτήτων του λεγόμενου «σωματιδίου του Θεού», του μποζονίου Χιγκς, στην ύπαρξη του οποίου είχε αναφερθεί πρώτος το 1964 ο σκωτσέζος καθηγητής Πίτερ Χιγκς.
Ο εντοπισμός του μποζονίου του Χιγκς θα μπορούσε να λύσει το μυστήριο της μάζας, αφού οι επιστήμονες του ATLAS θα προσπαθήσουν να εξηγήσουν τη δημιουργία της μάζας των κουάρκς, των βασικών συστατικών των πρωτονίων και νετρονίων αλλά και των λεπτονίων, της δεύτερης βασικής ομάδας των στοιχειωδών σωματιδίων που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων και το ηλεκτρόνιο.
Θα εξηγηθεί έτσι το σύνολο των μέχρι τώρα γνωστών δομικών λίθων όλων των σωματίων που απαρτίζουν τα άτομα και επομένως των σωμάτων. Θα δώσει άρα εμμέσως ορισμένες απαντήσεις σχετικά με τη δόμηση του σύμπαντος θέτοντας νέα ερωτήματα. Η προσδοκία μάλιστα είναι ότι αν ανακαλυφθεί το γκλουόνιο, αυτό μπορεί να συμβεί σε κατάσταση παρόμοια με τη θεωρούμενη αρχέγονη κατάσταση της ύλης που ονομάζεται πλάσμα κουάρκ – γκλουόν (Quark-Gluon).
Το υποπείραμα ATLAS θα μπορούσε ίσως να ερμηνεύσει την ασυμμετρία μεταξύ ύλης και αντιύλης. Ως γνωστόν, στις αρχές του 20ου αιώνα επιστήμονες προέβλεψαν την ύπαρξη αντιύλης και στη συνέχεια μπόρεσαν να παράγουν μικρές ποσότητές της. Επίσης, διαπίστωσαν ότι αν συναντηθεί ύλη και αντιύλη εξαφανίζονται αμοιβαία ελευθερώνοντας ενέργεια. Αν επομένως υπήρχε απόλυτη συμμετρία μεταξύ ύλης και αντιύλης, αν δηλαδή πρακτικά, όπως συμβαίνει, η αντιύλη δεν είχε εξαφανιστεί από το Σύμπαν, τότε θα αντιδρούσε με την ύλη και είναι πιθανόν ότι όλος ο κόσμος θα αποτελείτο μόνο από ενέργεια. Γιατί η αντιύλη εξαφανίστηκε;
Ένας δεύτερος σκοπός του πειράματος μέσω του υποπειράματος ALICE (A Large lon Collider Experiment) είναι να μελετηθούν οι ιδιότητες της ύλης που δημιουργείται κατά τη διάρκεια συγκρούσεων πυρήνων με μεγάλο αριθμό πρωτονίων (βαρέων), όπως αυτός του μολύβδου, σε εξαιρετικά υψηλή ενέργεια.
Για να δουλέψει ο επιταχυντής πρέπει να φτάσει σε θερμοκρασία πιο πικρή και από αυτή που έχει το διάστημα, δηλαδή στους – 272 βαθμούς Κελσίου. Όμως σε τόσο χαμηλές θερμοκρασίες συμβαίνουν παράξενα φαινόμενα. Για παράδειγμα, σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες η ύλη εμφανίζεται ως «πλάσμα». Αποτελείται δηλαδή μόνο από «σπασμένα» στα συστατικά τους μέρη άτομα, τα ηλεκτρόνια και τους πυρήνες.
Σε θερμοκρασίες κοντά στο απόλυτο μηδέν, στους – 273 βαθμούς Κελσίου, η ύλη αρχίζει να συμπεριφέρεται ως υπερρευστό ή όπως λέμε, κβαντικό ρευστό. Το αέριο ήλιο για παράδειγμα μετατρέπεται σε υπεραέριο, στο λεγόμενο πύκνωμα Μπόζε – Αϊνστάιν. Πρόκειται για κατάσταση ύλης η οποία πήρε το όνομά της από τον Ινδό φυσικό Σατιέντρα Ναθ Μπόζε και τον Άλμπερτ Αϊνστάιν, που την είχαν προβλέψει το 1925 και η οποία ογδόντα χρόνια μετά τη θεωρητική της περιγραφή, παρέμενε άλυτο μυστήριο.
Τον Ιανουάριο του 2004 ο φυσικός του Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια Μόουζες Τσαν, με το μεταπτυχιακό φοιτητή του Εσύν-Σεόνγκ Κιμ, μελέτησαν το αέριο ήλιο σε ακραίες συνθήκες πίεσης και θερμοκρασίας. Οι δύο ερευνητές χρησιμοποίησαν ένα γυάλινο δίσκο ο οποίος διέθετε πόρους με διαστάσεις ατόμου. Κατέψυξαν τη συσκευή. Μόλις η θερμοκρασία κατέβηκε κοντά στο απόλυτο μηδέν το ήλιο αποκάλυψε τις τυπικές ιδιότητες ενός υπερρευστού. Τα άτομά του μπορούσαν να ρέουν χωρίς καμιά αντίσταση από τους μικροσποπικούς πόρους του γυαλιού.
Είναι φανερό πως η ανάπτυξη του πειράματος στο CERN σε θερμοκρασίες πλησίον του απόλυτου μηδενός δημιουργεί τις ευνοϊκότερες ως σήμερα συνθήκες για τη μελέτη της ύλης σε αυτές τις ακραίες συνθήκες.
Θα μπορούσε συμπυκνωμένα επομένως κάποιος να πει πως στα τέσσερα υποπειράματα του ιστορικού πειράματος, στο ALICE, το ATLAS, το CMS και LHCd, η περιγραφή των οποίων περιορίστηκε στα βασικά των δύο πρώτων, οι ερευνητές επιχειρούν να βρουν απαντήσεις σε κεντρικά ερωτήματα της Φυσικής του 21ου αιώνα. Τυχόν απαντήσεις θα αλλάξουν τη ζωή μας αλλά και τις απαιτήσεις στην ίδια την επιστήμη, αφού θα ανοίξουν πελάγη νέας άγνοιας η οποία θα προκαλεί να την κατακτήσουμε.
Ανάμεσα στην επιστήμη και τη Θεολογία
Η κατασκευή και η λειτουργία του επιταχυντή, με τη συμμετοχή 10.000 επιστημόνων, αποτελεί το πιο σύνθετο και το πιο μεγάλων διαστάσεων έργο σε επίπεδο εξελιγμένης τεχνολογίας. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι το πλέον εσωτερικό τμήμα του ανιχνευτή – μεγέθους ενός πενταόροφου κτιρίου – θα περιέχει περίπου 10 δισεκατομμύρια τρανζίστορς. Περίπου όσοι είναι και οι αστέρες στο γαλαξία μας. Θα μπορεί να μετρά ίχνη σωματιδίων με ακρίβεια 0,01 του χιλιοστού. Θα προσδιορίσει τις ενέργειες, τις διευθύνσεις καθώς και την ταυτότητα των σωματιδίων που θα παραχθούν από τις συγκρούσεις. Αξίζει να σημειωθεί ότι η θερμοκρασία που αναπτύσσεται σε μια μετωπική σύγκρουση πυρήνων συγκρίνεται – είναι αρκετά μεγαλύτερη ισχυρίζονται επιστήμονες – της θερμοκρασίας στο κέντρο του ήλιου.
Οι υπολογιστές του CERN θα επεξεργάζονται τις πληροφορίες των αποτελεσμάτων αρκετά γρήγορα ώστε να επιλέγουν μία ανά 10 εκατομμύρια συγκρούσεις που θα μπορεί να υποδηλώνει νέα φαινόμενα. Και τελικά θα καταγράψουν σε σκληρούς δίσκους ή ταινίες μόνο τις επιλεγμένες αυτές συγκρούσεις. Απαιτήθηκαν επομένως ανάλογοι υπολογιστές και επεξεργαστές δεδομένων. Γι’ αυτό, στις 3 Οκτωβρίου παρουσιάστηκε το Grid, ένα παγκόσμιο δίκτυο υπολογιστών που σχεδιάστηκε για να διαχειριστεί 15 εκατομμύρια γιγαμπάιτς δεδομένων που θα παράγει κάθε χρόνο ο επιταχυντής.
Τα θερμοαντοχικά και δισθερμαγωγά υλικά που απαιτήθηκαν, οι απαιτήσεις σε επεξεργαστές, ανιχνευτές κλπ., προϋπόθεταν την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών, οι οποίες θα βρουν εφαρμογή σε διάφορους τομείς, στην πληροφορική – ήδη η ιδέα το Grid αναμένεται να επιφέρει δραστικές αλλαγές στο ίντερνετ – στη βιομηχανία, στην ιατρική, την πολιτική οικονομία τη δημοσιογραφία. Θα δημιουργήσουν νέες δυνατότητες στην κοινωνική απελευθέρωση αλλά και στην καταδυνάστευση των λαών…
«Η Φυσική – έγραφε ο Αϊνστάιν – είναι μια ανθρώπινη δημιουργία στην αποπειρά του να κατανοήσει τον πραγματικό κόσμο». Όμως ως δημιουργία έχει ένα μέρος αυθαίρετο. Γιατί η ίδια η έννοιά της συνεπάγεται σχετικά υποκειμενικούς βαθμούς ελευθερίας γι’ αυτόν που δημιουργεί. Αλλά ως κατανόηση του αντικειμενικά υπάρχοντος εξελισσόμενου κόσμου μια φυσική θεωρία οφείλει να είναι αντικειμενική. Δηλαδή να περιέχει γνωστικές κατακτήσεις οι οποίες διαρκώς εμπλουτιζόμενες θα πρέπει να αφήνουν σχετικά αναλλοίωτα αποστάγματα που αντιστοιχούν στο αντικειμενικά εξελισσόμενο υπάρχον.
Το αποτέλεσμα δεν μπορεί επομένως παρά να είναι ένα σύμπλεγμα των φιλοσοφικών προκαταλήψεων και ιδεών των ερευνητών που τη συνθέτουν και των επιστημονικών, γνωστικών κατακτήσεών τους. Κάθε θεωρία είναι μια περίπλοκη κατασκευή που συνθέτει, οργανώνει και ερμηνεύει «προφανή» και εμπειρικά δεδομένα μαζί με πολιτισμικές και φιλοσοφικές τάσεις.
Αυτό αποκαλύπτεται και στο πείραμα του CERN τόσο από την επιστημονική τάση ερμηνείας του κόσμου και της πρακτικής εφαρμογής των επιστημονικών ανακαλύψεων, όσο και από τις ιδέες, τις προκαταλήψεις και την κυρίαρχη φιλοσοφική τάση ένταξής του στη θεωρία της Μεγάλης Έκρηξης (Bing Bang), η ισχύς της οποίας θεωρείται ως δεδομένη.
Της θεωρίας δηλαδή που στηρίζεται στην αντίληψη πως το σύμπαν έχει χρόνο έναρξης, γένεσης και δημιουργίας. Δημιουργία που ταυτίζεται με τη μεγάλη έκρηξη ενός απειροστών διαστάσεων σωματίου εντός του οποίου ήταν συγκεντρωμένη – και άρα πεπερασμένη – όλη η μάζα του σύμπαντος. Γένεση που προσομοιάζει με τη θρησκευτική αντίληψη περί Δημιουργίας του κόσμου.
Είναι όμως θεμιτή ή αυθαίρετη η παραδοχή της πεπερασμένης μάζας; Και τι σημαίνει συγκέντρωση μάζας σε μηδενικό πρακτικά χώρο, δηλαδή άπειρη πυκνότητα; Και πριν την έκρηξη υπήρχε ο χώρος και ο χρόνος ή δημιουργήθηκαν μαζί της; Και αν δεν υπήρχε χρόνος, επομένως και κίνηση, η προϋπάρχουσα ύλη ήταν σε απόλυτη ακινησία μέχρι τότε ή δεν υπήρχε καν οπότε αναγκαστικά μεταπηδούμε στη θεολογία και εντέλει στην αρχική θεϊκή δημιουργία; Ότι δηλαδή «ο κόσμος εδημιουργήθη από το Θεό εκ του μη όντος» που προσφέρεται «ως πρόταση πίστεως», όπως αναφέρεται στη διακήρυξη της Χριστιανικής Ενώσεως Επιστημόνων; Είναι φανερό πως το κυρίαρχο ρεύμα θεωρεί σαν δεδομένο αυτό που οφείλει να αποδείξει.
Όμως τόσο το πεπερασμένο, όσο και η απειρότητα, δηλαδή το άναρχο και το άπειρο του χώρου, του χρόνου και του σύμπαντος δεν μπορούν να αποδειχθούν.
Το πεπερασμένο του σύμπαντος και η αρχική δημιουργία του είναι όμως μάταιες βάσεις ερμηνείας του, ακριβώς επειδή οδηγούν σε λογικές αντιφάσεις και αδιέξοδα. Αντίθετα, η απειρότητα του χώρου, του χρόνου και του σύμπαντος αποτελεί ταυτόχρονα ισχυρή βάση κατανόησης του πεπερασμένου, ισχυρή βουκέντρα της επιστημονικής περιέργειας, εξέδρα άφοβης και τολμηρής διείσδυσης στα φυσικά φαινόμενα, συνεπής προσέγγισης αυτού που κάθε φορά μπορεί να προσεγγισθεί.
Η φύση δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια αέναη κίνηση, μια αέναη ανανεούμενη ενότητα εμφάνισης και εξαφάνισης. Η αιωνιότητα όμως της κίνησης, του χώρου, του χρόνου και του σύμπαντος έρχονται σε αντίθεση με το Δημιούργημα της αλλοτριωμένης συνείδησης του ανθρώπου, του Θεού. Αυτού του απόλυτου κενού που δημιούργησε η ανθρώπινη σκέψη.
