- ΠΟΙΟΣ ΗΤΑΝ Ο ΠΑΝΑΪΤ ΙΣΤΡΑΤΙ;
-
Δημοσιεύω ένα άρθρο για τον Πανάϊτ Ιστράτι,
ο οποίος καταδιώχτηκε και συκοφαντήθηκε από την αστική τάξη και τους
φιλοσοβιετικούς γιατί υπερασπίστηκε τους μπολσεβίκους και την Αριστερή
Αντιπολίτευση του Τρότσκι. Ο μεγάλος αυτός συγγραφέας για ένα μεγάλο διάστημα
έγραφε σε ένα φιλελεύθερο περιοδικό στη Ρουμανία, στο οποίο συνεργάζονταν και
κάποιοι ΦΑΣΙΣΤΕΣ! Ο Ιστράτι έγραφε εκεί γιατί όλα τα άλλα του είχαν κλείσει
τις πόρτες τους. Οι σταλινικοί τότε τον κατηγόρησαν μαζί με τη γνωστή αστική
εφημερίδα "ΛΕ ΜΟΝΤ" σαν ΦΑΣΙΣΤΑ! Οι τροτσκιστές τότε τον υπερασπίστηκαν
μπροστά σ΄ αυτή την αισχρή κατηγορία. Γιατί ο ΙΣΤΡΑΤΙ ήταν Επαναστάτης και
το απέδειξε σ΄ όλο το διάβα της ζωής του. Αυτό το άρθρο είναι και μια
απάντηση σε όσους θεωρούν οππορτουνιστές, συμβιβασμένους, συνεργάτες των αστών
ή των ρεφορμιστών αυτούς που αγωνίζονται για τις ιδέες τους μέσα από
πρωτοβουλίες ή πολιτικά σχήματα που μπορούν να ανταποκριθούν στις ανάγκες της
εποχής μας. Είναι μια απάντηση σε όσους ακίνητοι περιμένουν την
σοσιαλιστική επανάσταση, θεωρούν το αίτημα «ΝΑ ΑΝΑΤΡΑΠΕΙ ΤΟ ΠΑΣΟΚ»
δεξιό σύνθημα (!!!) και συκοφαντούν το ΠΚ για τις πολιτικές επιλογές του, όταν
ΠΑΣΟΚ και Τρόικα διαλύουν τόσο την Ελλάδα σαν χώρα όσο και την εργατική τάξη
που την πηγαίνουν πίσω στις αρχές του 20ού αιώνα. - Βήχος Παναγιώτης
Έκλεισαν 127 χρόνια από τη γέννηση του γαλλορουμάνου συγγραφέα Πανάϊτ Ιστράτι. Ορισμένες εφημερίδες (κάθε χρόνο και λιγότερες) με αρκετή δόση εθνικισμού πρόβαλαν τις ελληνικές ρίζες του Ιστράτι. Το γεγονός ότι ο λαθρέμπορας πατέρας του καταγόταν από την Κεφαλονιά, ήταν το κύριο γι΄ αυτές! Παλιότερα στις γιορτές που διοργάνωνε στη χώρα μας το υπουργείο Πολιτισμού συμμετείχε και η ρουμάνικη πρεσβεία μιας και το σταλινικό καθεστώς του Τσαουσέσκου διεκδικούσε κι αυτό ένα μέρος της δόξας του συγγραφέα. Πίσω όμως από τους διθυράμβους αυτούς, όλων των παραπάνω, για τον συγγραφέα του "Κυρά Κυραλίνα" μπορούμε να διακρίνουμε τους τόνους της υποκρισίας. Αλήθεια ποια σχέση μπορούσαν να έχουν όλοι αυτοί οι αισχροί με τον Πανάϊτ Ιστράτι;
* Το αστικό κράτος στην Ελλάδα όταν την επισκέφθηκε το 1927, μετάτρεψε μια συγκέντρωση που μίλησε, σε μακελειό, ο αστικός Τύπος ζητούσε τη σύλληψή του και τελικά ο Ιστράτι απελάθηκε. Κι αυτό γιατί υπεράσπιζε το δίκιο της εργατικής τάξης και τους μπολσεβίκους.
* Οι φιλοσοβιετικοί σε όλο τον κόσμο από το 1929 και μετά, κήρυξαν έναν ανίερο πόλεμο ενάντιά του και τον απομόνωσαν. Έφτασαν στο σημείο να τον καταγγείλουν σαν φασίστα! Και αυτό γιατί κατάγγειλε δημόσια τα εγκλήματα του σταλινισμού και υπερασπίστηκε τον Λεόν Τρότσκι.
Ας τα δούμε όλα αυτά σύντροφοι και φίλοι από πιο κοντά.
Η λογοτεχνική καριέρα του Ιστράτι αρχίζει το 1924. Την περίοδο εκείνη ο συγγραφέας είναι 40 χρονών. Πίσω του έχει μια πλούσια εμπειρία, την εμπειρία ενός εργάτη των Βαλκανίων που αναζητά το μεροκάματο απο χώρα σε χώρα. Από νωρίς σε ηλικία 20 χρονών το 1904 έρχεται σε επαφή με το σοσιαλιστικό κίνημα, στο Βουκουρέστι. Το 1909 γίνεται γραμματέας του νεοϊδρυόμενου συνδικάτου των λιμενεργατών στη Βράιλα και ηγείται στους αγώνες τους. Εκεί συναντάει τον μετέπειτα μπολσεβίκο Κριστιάν Ρακόβσκι που το 1927 θα τον φέρει στην ΕΣΣΔ. Ο πλούτος των εμπειριών του, τα πάθη των καταπιεσμένων μαζών στα Βαλκάνια των αρχών του αιώνα, αρχίζουν να μεταμορφώνονται σε λογοτεχνικά έργα μετά το 1921 και μετά από μια φοβερή κρίση που τον οδηγεί σε μια απόπειρα αυτοκτονίας στη Νίκαια της Γαλλίας.
Τα έργα του γνωρίζουν αμέσως μεγάλη επιτυχία. Ο Ιστράτι αν και ποτέ δεν έγινε μέλος Κομμουνιστικού Κόμματος είναι ένθερμος υποστηρικτής της Οκτωβριανής Επανάστασης. Έτσι τον καλούν το 1927 να πάρει μέρος στις γιορταστικές εκδηλώσεις για τα 10 χρόνια της επανάστασης. Από την πρώτη στιγμή γίνεται μάρτυρας της σταλινικής καταπίεσης. Την ημέρα της στρατιωτικής παρέλασης οι ηγέτες της αντιπολίτευσης προσπαθούν να μιλήσουν στις μάζες αλλά η σταλινική αστυνομία προκαλεί βιαιότητες ενάντιά τους. Είναι η αρχή των μαζικών διώξεων των τροτσκιστών.
Τον Νοέμβρη της ίδιας χρονιάς ο Τρότσκι απομακρύνεται από την Κεντρική Επιτροπή και εξορίζεται στην Αλμα Ατα. Ο Γιόφε αυτοκτονεί, ενώ ο φίλος του Ιστράτι, Ρακόβσκι εξορίζεται στο Αστραχάν (αργότερα πέφτει θύμα των Δικών της Μόσχας). Αυτή η πραγματικότητα δεν αποκαλύπτεται αμέσως στον Ιστράτι.
Τώρα είναι γοητευμένος με την επανάσταση κι αποφασίζει μαζί με το Νίκο Καζαντζάκη που γνωρίζει εκεί, να φύγουν και να προπαγανδίσουν τον μπολσεβικισμό στο εξωτερικό. Έρχονται στην Ελλάδα. Ο αστικός Τύπος χαιρετίζει τον ερχομό του. Γρήγορα όμως τον καταγγέλλει σαν πληρωμένο πράκτορα της Μόσχας και ζητάει τη σύλληψή του και την απέλασή του. Γιατί; Ο Ιστράτι επισκέπτεται τη Σωτηρία, το νοσοκομείο των φυματικών. Οι άρρωστοι ζούνε σε παραπήγματα εκτεθειμένοι στο κρύο. Δεν τους δίνεται κανένα φάρμακο κι η τροφή είναι ανεπαρκής. Επισκέπτεται και τη φυλακή Συγγρού όπου φυλακίζονται οι κομμουνιστές και άλλοι μαχητές της εργατικής τάξης. Στους πρώτους λέει να παρατήσουν τις παράγκες και να πάνε να ζήσουν στις βίλες των πλουσίων στα προάστια και στους δεύτερους υπόσχεται να πολεμήσει μαζί τους.
Μια ομιλία του στο θέατρο ΑΛΑΜΠΡΑ τελειώνει με ένα μακελειό της αστυνομίας. Οι αρχές αρνούνται να του ανανεώσουν την παραμονή του και τον απελαύνουν. Η πατρίδα του πατέρα του τον έχει απελάσει, η πατρίδα της μητέρας του τον απειλεί με σύλληψη. Έτσι ο Ιστράτι επιστρέφει στην ΕΣΣΔ. Περιοδεύει σε όλη την ΕΣΣΔ. Έρχεται σε επαφή με τα μέλη της Αντιπολίτευσης. Από κείνη την στιγμή αρχίζει μια μεγάλη καμπή στη ζωή του Ιστράτι. Όπως αναφέρει ο Βίκτορ Σέρζ, οι σταλινικοί δικαιολογούν στον Ιστράτι τις διώξεις των τροτσκιστών λέγοντας: "Πανάϊτ, δεν μπορείς να κάνεις μια ομελέτα χωρίς να σπάσεις αυγά. Η επανάστασή μας κλπ". Κι ο Ιστράτι απαντούσε: "Βλέπω τα σπασμένα αυγά. Πού είναι η ομελέτα;". Κόβει τις σχέσεις του με τον Καζαντζάκη αρνούμενος να συνυπογράψει τα άρθρα για την ΕΣΣΔ που έφτιαχνε αυτός. "Δεν είναι αυτός ο τόνος που θα έδινα στα άρθρα που θα έγραφα για την Ρωσία", λέει σε ένα γράμμα του. "Εδώ και έξι μήνες έχω μια άλλη αντίληψη για τα πράγματα".
Ο Ιστράτι υπερασπίζεται την Αριστερή Αντιπολίτευση. Στις 4 και 16 Δεκέμβρη 1928 γράφει δύο γράμματα στον Γκέρσου, Γραμματέα της Γκε Πε Ου. Σε αυτά ζητάει:
* Να πάψουν οι τρομοκρατικές μέθοδες ενάντια στην Αντιπολίτευση.
* Να αποκατασταθεί το δικαίωμα κριτικής στο Κόμμα.
* Μυστική ψηφοφορία στο Κόμμα και τα συνδικάτα.
Η εμπειρία του από τον σταλινισμό στην ΕΣΣΔ καταγράφεται στο βιβλίο του "Προς μια άλλη φλόγα". Οι σταλινικοί πέφτουν πάνω του για να μην το κυκλοφορήσει. Του λένε ότι κάτι τέτιο θα εξυπηρετήσει μόνο τη μπουρζουαζία. Τη μεγαλύτερη πίεση του την ασκεί ο Ρομέν Ρολάν που τον είχε σπρώξει να ασχοληθεί με τη λογοτεχνία. Ο Ρομέν Ρολάν, ένας αστός φιλελεύθερος (σ.σ. εκτός απο ποιητής "Η μουσική είναι το άσμα των αιώνων, βλαστάνει και εις την λύπην και εις την χαρά της ανθρωπότητας")είναι ο πιό ένθερμος υποστηρικτής του σταλινισμού. Μετά από κάποιο δισταγμό ο Ιστράτι δημοσιεύει το βιβλίο του στο τέλος του 1929. Την ίδια περίοδο ο Ιστράτι συμμετέχει στον αγώνα των φίλων του Τρότσκι να βρεθεί μια χώρα που θα τον φιλοξενήσει μετά την εξορία του από την ΕΣΣΔ.
"Ο Τρότσκι είναι ένας άνθρωπος που έχασε την πατρίδα του, ένας εξόριστος γράφει σε ένα γράμμα. Δεν ξέρω αν έχει δίκιο ή όχι. Ξέρω μόνο ότι δεν είναι ασφαλής παραμένοντας στην Τουρκία, είναι άρρωστος, καταδιωκόμενος και δυστυχισμένος. Για αυτό θέλω να τον βοηθήσω". Αυτή του η στάση κάνει τους σταλινικούς να αρχίσουν ένα όργιο συκοφαντιών ενάντιά του. Τον κατηγορούν για "συγχυσμένο αναρχικό", "ρομαντικό αστό", "πράκτορα της Ρουμάνικης Ασφάλειας". Ο Ρομέν Ρολάν τον πιέζει ασφυκτικά να πάψει να ασχολείται με την πολιτική. "Είσαστε ένας φίλος, ένας μεγαλόψυχος άνθρωπος, ένας καλλιτέχνης. Τίποτα περισσότερο", του γράφει. Αφού αποτυχαίνει το Μάρτη του 1930 κόβει τις σχέσεις του μαζί του.
Την ίδια στιγμή που καταδιώκεται από τους σταλινικούς διώκεται και από τους αστούς. Του απαγορεύεται η είσοδος στην Αίγυπτο και φυλακίζεται από την Ιταλική αστυνομία στην Τριέστη. Επιστρέφει στη Ρουμανία. Κάνει σύντομα ταξίδια στη Γαλλία, την Αυστρία, κλπ. Τον περισσότερο καιρό τον περνάει στο σανατόριο. Συνεχίζει το συγγραφικό του έργο αλλά ξέρει ότι είναι πολύ κατώτερο από τον προηγούμενο. Έχει γνωρίσει σ΄ όλη του τη βαρβαρότητα την καπιταλιστική καταπίεση και τον σταλινικό εκφυλισμό του πρώτου σοβιετικού κράτους. Έστω και αν η αδύνατη πολιτική του σκέψη τον οδηγεί σε ορισμένες παραχωρήσεις στο ρουμανικό εθνικισμό παραμένει ένας ένθερμος υποστηρικτής του Λένιν και του Τρότσκι. "Είμαι ένας αιώνιος αντιπολιτευόμενος, γράφει το 1935. Ο πιο αγνός ανανεωτής προδίνεται πάντα από τους συνεργάτες του". "Ο Λένιν ήταν ο πιό αγνός ανάμεσα στους ηγέτες, δηλαδή και άνθρωπος αφοσιωμένος που δεν ήθελε τίποτα για τον εαυτό του, αλλά ήθελε τα πάντα για την ανθρωπότητα". Τις ιδέες του αυτές τις γράφει σε ένα φιλελεύθερο περιοδικό στη Ρουμανία, στο οποίο συνεργάζονται κάποιοι φασίστες. Ο Ιστράτι έγραφε σ΄ αυτό το περιοδικό γιατί όλα τ΄ άλλα του έκλεισαν τις πόρτες τους.
Ξεκινώντας απ΄ αυτό οι σταλινικοί, την περίοδο που ετοιμάζουν τις Δίκες της Μόσχας εξαπολύουν μια νέα επίθεση στον Ιστράτι. Το ωραίο είναι ότι η επίθεση ξεκινάει από την πολλή γνωστή αστική εφημερίδα "Λε Μοντ". Τον κατηγορούν για φασίστα!!!). Ο Ιστράτι άρρωστος, διανύει τις τελευταίες βδομάδες της ζωής του. Παρόλα αυτά απαντάει με γράμματα στις συκοφαντίες. Καμιά όμως γαλλική εφημερίδα δεν τα δημοσιεύει. Ο Ιστράτι πεθαίνει στις 16 Απρίλη του 1935 και θάβεται χωρίς παπάδες και ψαλμωδίες όπως είχε ζητήσει.
Η συγχορδία του αστικού και σταλινικού Τύπου ενάντια του που τον συνόδεψε στον τάφο του, ήταν η μεγαλύτερη αναγνώριση του αγώνα του. Ο Ιστράτι ήταν ένας αυτοδίδακτος λογοτέχνης. Άρχισε να γράφει σε ηλικία 40 χρόνων. Η λογοτεχνική του καριέρα κράτησε μόλις 10 χρόνια. Ποτέ ο ίδιος δεν θεώρησε τη λογοτεχνία σαν αυτοσκοπό. Το έργο του, πέρα από την προβολή που δέχτηκε στη δεκαετία του ΄20 κυριολεκτικά θάφτηκε. Τώρα, 127 χρόνια από τη γέννησή του γιορτάζουν την επέτειο στην προσπάθειά τους να τον θάψουν πιο βαθιά. Δε βλέπουν όμως το ουσιαστικό. Ο λάκος που σκάβουν τώρα είναι ο δικός τους!
