Στη γειτονιά των αγγέλων ο Παύλος Μάτεσις

Στη γειτονιά των αγγέλων ο Παύλος Μάτεσις

Πέθανε το πρωί της Κυριακής, σε ηλικία 80 ετών, ο θεατρικός συγγραφέας και μυθιστοριογράφος Παύλος Μάτεσις. Ο Παύλος Μάτεσις νοσηλευόταν το τελευταίο διάστημα σε ιδιωτικό θεραπευτήριο. Η κηδεία του θα πραγματοποιηθεί σήμερα Τρίτη, 22 Ιανουαρίου, στις 4 το απόγευμα, από το κοιμητήριο Παπάγου. Ο Παύλος Μάτεσις γεννήθηκε το 1933 στο χωριό Δίβρη, στην Πελοπόννησο. Μέχρι τα 19 του έζησε σε πολλές επαρχιακές πόλεις. Σπούδασε θέατρο (πτυχίο ηθοποιού), μουσική (πτυχίο βιολιού), ξένες γλώσσες (αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά). Δίδαξε υποκριτική (1863-64) στη σχολή Σταυράκου. Διετέλεσε βοηθός - δραματουργός στο Εθνικό Θέατρο, 1971-1973. Έμεινε στο Λονδίνο καθόλη τη διάρκεια του 1969. Έγραψε και σκηνοθέτησε 2 τηλεοπτικές σειρές (ΥΕΝΕΔ 1974-6) και έχει γράψει κείμενα για Floor Show. Η πρώτη παρουσία του στα ελληνικά γράμματα ήταν το 1967 με το θεατρικό έργο "Η τελετή" (θέατρο Ν. Ιωνίας 1967 και Εθνικό Θέατρο 1969) Τα 11 από τα 13 θεατρικά έργα του είναι κυρίως παιγμένα από το Εθνικό Θέατρο. Το έργο του "Ενοικιάζεται φύλακας άγγελος" παίχτηκε στην Αθήνα και στο Βελιγράδι. Ο Παύλος Μάτεσις έχει βραβευτεί με Κρατικό Βραβείο Θεάτρου 1966 για το έργο «Η τελετή», με το έπαθλο «Κάρολος Κουν» (1989) για το «Περιποιητής φυτών» για το καλύτερο ελληνικό έργο της χρονιάς, με το Βραβείο Ελληνόφωνων Κάτω Ιταλίας (1998) για το μυθιστόρημα του «Η μητέρα του σκύλου», με το Μέγα Βραβείο Κριτικών θεάτρου έτους 2000 και με το Βραβείο Acerbi (2002) για το μυθιστόρημα «Η μητέρα του σκύλου».

ΑΦΙΕΡΩΜΑ του Πολιτικού Καφενείου

Εργογραφία, όπως αναφέρεται στο biblionet.gr:

Θεατρικά Έργα:

· "Προς Ελευσίνα", Αθήνα, Εστία, 1995

· "Εξορία", Αθήνα, Εστία, 1982

· "Λύκε-λύκε", Αθήνα, Εστία, 1984

· "Διηγήματα", Αθήνα, Κέδρος, 1976

· "Η καθαίρεση", Αθήνα, Κέδρος, 1969

· "Το φάντασμα του Κου Ραμόν Νοβάρο", Αθήνα, Κέδρος, 1973. Καστανιώτης, 1997.

· "Μικρό-Αστικό Δίκαιο", Αθήνα, Κέδρος, 1984

· "Περιποιητής φυτών", Αθήνα, Κέδρος, 1989, Καστανιώτης, 1997

· "Βιοχημεία", Αθήνα, Δωδώνη, 1971. Καστανιώτης, 1997

· "Η τελετή", Αθήνα, Καστανιώτης, 1997

· "Η βουή", Αθήνα, Καστανιώτης, 1997

· "Ενοικιάζεται φύλακας άγγελος", Αθήνα, Εστία, 2002

Πρόζα:

· "Αφροδίτη", Αθήνα, Εστία, 1986, 2000

· "Ύλη Δάσους", Αθήνα, Καστανιώτης, 2000

· "Η μητέρα του σκύλου", Αθήνα, Καστανιώτης, 1990

· "Ο παλαιός των ημερών", Αθήνα, Καστανιώτης, 1994

· "Πάντα καλά", Αθήνα, Καστανιώτης, 1998, 2002

· "Σκοτεινός οδηγός", Αθήνα, Καστανιώτης, 2002

· "Μύρτος", Αθήνα, Καστανιώτης, 2004

Μεταφράσεις:
Στα γαλλικά:

· "L'enfant de chienne" [tr.by]: Jacques Bouchard. Paris, Editions Gallimard - Du Monde Entier, 1993

· "L' ancien des jours" [tr.by]: Jacwues Bouchard Paris, actes Sud, 1997

·
Στα ιταλικά:

· "Madre di cane" [tr.by]: Alberto Gabrieli. Milano, Crocetti Editore, 1999

· "L' Antico dei Ciorni" [tr.by]: Alberto Cabrieli. Milano, Crocetti Editore, 1999

· "Πάντα καλά", [tr.by]: Alberto Gabrieli. Milano, Crocetti Editore, 1999

Στα ισπανικά:

· "Memorias de una hija de perra" [tr.by]: Kristina Serna. barcelona, Seix Barral, 1994

· "El Padre de los tiempos" [tr.by]: Kristina Serna. Barcelona, Seix Barral, 1994

· "El Padre de los tiempos" [tr.by]: Margarita Ramirez - Montesinos. Madrid, Amaranto, 1999

Στα ολλανδικά:

· "De Moeder Van De Hono", [tr.by]: Hero Hokwerda. Amsterdam, Uitgeverij Bakker, Prometeus, 1997

Στα γιουγκοσλάβικα:

· "Drevan od postanja dana", [tr.by]: Gaga Rosic. Beograd, Stubovi Kulture, 1998

· "MAJKA ΠCA", [tr.by]: Gaga Rosic. Beograd, Deyce Novine, 1994

Στα γερμανικά:

· "Die Tochter der Hundin", [tr.by]: Birgit Hildebrand. Munchen, Carl Hanser Verlag 2001.

Μυθιστορήματα

· Ο παλαιός των ημερών

· Πάντα καλά

· Graffito

· Η μητέρα του σκύλου

· Αλδεβαράν

· Η μητέρα του σκύλου

· Έκθεσις ιδεών

· Μύρτος

· Ενοικιάζεται φύλακας άγγελος

· Πάντα καλά

· Σκοτεινός οδηγός

· Ο παλαιός των ημερών

· Ύλη δάσους

· Αφροδίτη

· Βιοχημεία

· Η βουή

· Η τελετή

· Περιποιητής φυτών

· Το φάντασμα του κυρίου Ραμόν Νοβάρο

· Προς Ελευσίνα

· Λύκε, λύκε

· Εξορία

· Η καθαίρεση

Αιχμηρή γλώσσα, πνεύμα σπινθηροβόλο, σκέψη αρχαία που συνδύαζε το διονυσιακό με το απολλώνιο, εφηβικό πείσμα και όραμα. Ο Παύλος Μάτεσις δεν ήταν μόνο ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες συγγραφείς. Υπήρξε ταυτόχρονα ένας σπάνιος σχολιαστής, ένας προφήτης.

«Αμφιβάλλω αν ο έλληνας πολίτης θα επιζητήσει και θα επιβάλει την τιμωρία. Ίσως αρκεσθεί να εκτονωθεί με λεβέντικες απεργίες και καταστροφές οχημάτων- που δεν του ανήκουν», έγραφε σε ένα από τα αιχμηρά του άρθρα. Ταυτόχρονα όμως αναφερόταν συχνά στην απουσία των ηγετών, στην φθορά του ήθους και στην κυριαρχία της οικογενειοκρατίας.

Συγκεντρώσαμε μερικά από τα λόγια του από μια σειρά συνεντεύξεων –όσο τα βιβλία του περιμένουν να επιστρέψουμε σε αυτά ή να τα ανακαλύψουμε εξαρχής. Η μνήμη είναι η καλύτερη απάντηση στην απώλεια, εξάλλου.

«Έχουμε να δούμε ηγέτη από την εποχή του Ελευθερίου Βενιζέλου. Αυτή η απουσία παίζει τρομακτικό ρόλο. Βέβαια ο πολίτης που ψηφίζει δεξιά πρέπει να γνωρίζει ότι η παράταξή του φέρει το άλγος όλων των κακουργημάτων της πολιτικής- δικτατορίες, βασιλείες κ.λπ. Από την άλλη, και ο αριστερός χώρος έχει φέρει απογοήτευση, όπως δείχνει μια ψύχραιμη παρατήρηση των ποσοστών του ΚΚΕ, το οποίο ποτέ δεν μπόρεσε να τα αυξήσει. Σέρνει βέβαια και τα του σοβιετικού καθεστώτος που ξεπεράστηκε». Τα Νέα

«Υπάρχει μια φθορά στο ήθος του Έλληνα πολίτη. Ίσως είναι η κούραση, και η κούραση οδηγεί σε εκτροπή της ορθής λογικής. Είναι μια κόπωση από τις πολλές προσπάθειες και τις πολλές αποτυχίες. Αυτή η φθορά είναι ύπουλη, γιατί περίπου παροτρύνει και εξωθεί ακόμη και όσους κάνουν σωστά τη δουλειά τους ως πολίτες και ως εργαζόμενοι προς μια αίσθηση ματαιοπονίας. Έτσι, πολίτες καλών προαιρέσεων συμπαρασύρονται προς τη φθορά». Τα Νέα

«Στο ΠΑΣΟΚ; Ματαιοπονία και απλοϊκότητες σαν εκθέσεις ιδεών σε σχολεία. Οι πολιτικοί στην Ελλάδα παρενοχλούν τον πολίτη. Αν εξαιρέσεις ελάχιστους, οι υπόλοιποι είναι ασήμαντες προσωπικότητες με σκανδαλώδη έλλειψη παιδείας. Είναι απλώς στοργικοί μπαμπάδες που νοιάζονται να κάνουν τα παιδιά τους υπουργούς και αρχηγούς. Μεγάλη μάστιγα.» LifO

«Όταν τέλειωσα το πρώτο μου μυθιστόρημα, Αύγουστος ήτανε, πήγα με ένα ανοιχτό τζιπ στην Ακρόπολη και ανέβηκα στον Παρθενώνα. Κάθισα εκεί και είπα «βρε μπαγάσα (Παρθενώνα), από εδώ που κάθομαι σε έχει κοιτάξει και ο Αλκιβιάδης». Αμείλικτο κάλλος, σε μια κατασκευή φαινομενικά ρεαλιστική. Αυτό το δώρο έκανα στον εαυτό μου.» LifO

«Η Ελλάδα επιμένει στον μαρασμό της και στις αποτυχημένες απόπειρες να «ανανεωθεί». Φυσικά, άτομα αξιόλογα και δημιουργικά υπάρχουν. Όμως δρουν ερήμην (θα έλεγα: εις πείσμα) της λεγόμενης χώρας μας.» Αντιφωνητής

«Στα πρώην «ανάκτορα» οι ένοικοι δεν είχαν πληρώσει ποτέ το ενοίκιο. Και το κτίριο αυτό, αντί να το μεταποιήσουν σε «Μέγαρο Δημοκρατίας», όφειλαν να το κατεδαφίσουν, και τα ερείπιά του να παραμένουν ερείπια, ως μουσείο φρίκης.» Aντιφωνητής

Το τελευταίο άρθρο για την «αυτοκτονική ψυχοτροπία του Έλληνα»

Τον Απρίλιο του 2011 είχε γράψει άρθρο στο Βήμα με τίτλο «Η λεβέντικη εκτόνωση του Έλληνα»:

«Η Θεά Ανάγκη (ρίζα της το «ανάσσω»), η κατά τους αρχαίους ημών Ειμαρμένη, επιτάσσει στροφή νοοτροπίας και βιοθεωρίας για τον Ελληνα πολίτη.

Τη στροφή προκάλεσε ο ίδιος με την ψήφο του. Οι νομίμως, με τη δική του ψήφο, επιλεγόμενες κυβερνήσεις μαρτυρούν το επίπεδο νοημοσύνης του πολίτη, που σήμερα δικαιούται να πικραίνεται αλλά και υποχρεούται να συμμορφωθεί προς «τας εξ Αλλοδαπής υποδείξεις» (Αριστοτέλης: Ανάγκη- δοτική- ουδέ θεοί μάχονται).

Οι τυφλές παλαιο-επαναστατικές και εκ του πονηρού φούριες της Αριστεράς, σε στυλ Στάλιν 1920, είναι ρομαντική ματαιοπονία με στόχο τη φιλόπτωχο κάλπη του κόμματος. Ομοίως και η μελιχρά τορνευμένη, σε ύφος προπολεμικής λαϊκιάς μοιρολογίστρας, φρασεολογία Τύπου και ραδιο-τηλεοπτικών «ειδημόνων». Απομένει όμως στον πολίτη το δίκαιο δικαίωμα της τιμωρίας των ενεχομένων, αδαών ή ανικάνων, εκ προμελέτης υπευθύνων για τη διασπορά του ελληνικού χρήματος.

Αγανακτισμένοι διαδηλωτές εκδηλώνουν την «εκτίμησή τους» προς το Κοινοβούλιο κατά τη διαδήλωση της περασμένης Τετάρτης. Όταν οι πολίτες βρίσκονται υπό το κράτος όχι μόνο της απόγνωσης αλλά και της οργής το savoir vivre καταργείται...

Οι αμφιβολίες για την εφαρμογή τιμωρίας.

1. Οι δέκατοι έκτοι μισθοί των υπαλλήλων της Βουλής, μαζί με τα «Επιδόματα ανοίγματος και κλεισίματος», συν διάφορα ακόμη μπαχτσίσια επιπέδου Ρourboire.

2. Η πλαδαρή αμφισημία ορισμένων κινήσεων και αποφάσεων της Δικαιοσύνης.

3. Ο πολίτης, ως έχει σήμερα. Η ψυχοσύνθεσή του έχει από τον 2ο π.Χ. αιώνα παρουσιάσει ρωγμές. Αιτία; Κέλτες, Λατίνοι επιδρομείς, υποδούλωση στο Βυζάντιο, υποδούλωση στην Τουρκική Φυλή, από όπου και η καίρια ανήκεστος εθνοφθόρος βλάβη. Ακολουθούν και άλλα δεινά όπως: η δολοφονία του Καποδίστρια (από Ελληνες), η ατιμωτική φυλάκιση του Κολοκοτρώνη (από Ελληνες), η επιβολή αλλοδαπών βασιλέων και η απόπειρά τους να χτίσουν το ανάκτορό τους πάνω στην Ακρόπολη, ακολουθούν το 1897, το 1922.

Κυρίως όμως ο έλληνας πολίτης δεν άντεξε να υποστεί την Απώλεια: το π.Χ. κλέος, τον Φειδία, τον Περικλή, τον Πρωταγόρα, τον Αισχύλο, τον Μέγα Αλέξανδρο, δεν άντεξε την καταβύθιση στον Τάρταρο της ασημαντότητας. Και, από Ελλην, Γραικύλος. (Βέβαια, υπάρχουν οι ενδιάμεσες εξάρσεις, το Σούλι, η Αντίσταση και το ΕΑΜ, ο Αλβανικός Πόλεμος...) Αυτά όλα οδήγησαν τον Ελληνα σε αυτοκτονική ψυχοτροπία, στην αυτο-δολιοφθορά, στην αποξένωση από την ιδέα πως του ανήκουν τα πάτρια και, ως εκ τούτου, δεν υποχρεούται να τα συντηρεί αλλά να τα αφήνει να φθείρονται.

Προ ετών, σε ταξίδι μου στην Αυστρία, παρακολούθησα ένα περιστατικό: σε εξοχικό δρόμο, ένα ιδιωτικό όχημα σταμάτησε, ο οδηγός κατέβηκε με μυστρί και κουβαδάκι με τσιμέντο και έφραξε μια ρωγμή στην άσφαλτο. Ο Βιεννέζος εγνώριζε ότι ο δρόμος, η χώρα, του ανήκει.

Αμφιβάλλω αν ο έλληνας πολίτης θα επιζητήσει και θα επιβάλει την τιμωρία. Ίσως αρκεσθεί να εκτονωθεί με λεβέντικες απεργίες και καταστροφές οχημάτων- που δεν του ανήκουν.»

Σήμερα, στις 4 το απόγευμα θα γίνει η κηδεία του σπουδαίου Έλληνα συγγραφέα στο νεκροταφείο Παπάγου.

Παύλος Μάτεσις: «Φύλακας άγγελος» του λόγου με πένα συναρπαστική

«Ανακαλύψαμε ένα ακόμη μαργαριταράκι» είχε αναφέρει μια γαλλική κριτική για τη «Μητέρα του σκύλου».

«Ενα από τα καλύτερα έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας», συμπέραινε μια άλλη κριτική στον γαλλικό Τύπο για τον «Παλαιό των ημερών». Τα δύο αυτά αριστουργήματα της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας, πολυμεταφρασμένα, όχι μόνο για το απαιτητικό γαλλικό κοινό, αλλά και για πολλές άλλες χώρες, είναι έργα του Παύλου Μάτεσι. Αυτού του συναρπαστικού αφηγηματογράφου, του καθιερωμένου θεατρικού συγγραφέα και σημαντικού μεταφραστή, που έφυγε από τη ζωή, κάνοντας φτωχότερο τον πνευματικό κόσμο μας, σε μια εποχή που η χώρα έχει μεγάλη ανάγκη από τέτοιες φυσιογνωμίες.

Ο Παύλος Μάτεσις άφησε την τελευταία του πνοή σε ηλικία 80 ετών, χθες το πρωί, σε ιδιωτικό θεραπευτήριο, όπου νοσηλευόταν επί σχεδόν δύο χρόνια. Η αρχή του τέλους είχε συμβεί σε έναν αγαπημένο του χώρο, στο Θέατρο Τέχνης, παρακολουθώντας, στις 20 Δεκεμβρίου του 2010, την πρεμιέρα του έργου «Ανώνυμη αγία ή Μια κοινότατη ιστορία», από το «Εικονοστάσιο ανώνυμων αγίων» του Ρίτσου. Λίγο μετά την έναρξη της παράστασης, άρχισε να πέφτει και η αυλαία της δικής του ζωής. Αισθάνθηκε αδιαθεσία και μεταφέρθηκε με βαρύ εγκεφαλικό στον Ευαγγελισμό. Τον είχε συνοδεύσει τότε (με το 166) η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη.

Η νοσηλεία του συνεχίστηκε αργότερα σε ιδιωτικό θεραπευτήριο (τα νοσήλια κάλυπτε ο Οργανισμός Συλλογικής Διαχείρισης Εργων του Λόγου), αλλά δεν συνήλθε ποτέ. Οι συγγενείς, οι φίλοι του, ο κόσμος του θεάτρου και του βιβλίου θα τον αποχαιρετήσουν αύριο, στις 4 το απόγευμα, στο κοιμητήριο Παπάγου.

Ο Παύλος Μάτεσις είχε προλάβει να δώσει στο Εθνικό Θέατρο τη θεατρική διασκευή του πιο συζητημένου, πολυμεταφρασμένου (σε 14 χώρες) και πιο εμπορικού μυθιστορήματός του, «Η μητέρα του σκύλου» (πάνω από 50 επανεκδόσεις και 100.000 αντίτυπα, από το 1990 που πρωτοκυκλοφόρησε), αλλά δεν πρόλαβε να δει ο ίδιος το αριστούργημά του στην πρώτη σκηνή της χώρας, σε σκηνοθεσία του Σέρβου, Νικίτα Μιλιβόγεβιτς, κατά το δίμηνο Απριλίου - Μαΐου 2011. Θεατροποιημένη η «Μητέρα του σκύλου» από τον Τσέχο συγγραφέα Πάβελ Κόχουτ, είχε παιχτεί νωρίτερα επί μήνες και στην Τσεχία.

Αν και έγραψε οκτώ μυθιστορήματα και διηγήματα (μεταξύ άλλων, «Πάντα καλά», «Ο Παλαιός των ημερών», «Μύρτος», «Αλδεβαράν», «Graffito»), ο Μάτεσις δήλωνε «λαθρεπιβάτης» στο μυθιστόρημα, καθώς ένιωθε περισσότερο θεατρικός συγγραφέας και ως τέτοιος πρωτοεμφανίστηκε στα ελληνικά γράμματα το 1967 με την περίφημη «Τελετή» που ανέβηκε την ίδια χρονιά στο θέατρο της Νέας Ιωνίας από τον Γιώργο Μιχαηλίδη και το 1969 στο Εθνικό Θέατρο, ενώ κέρδισε το Κρατικό Βραβείο Θεάτρου. Η πρώτη κρατική σκηνή της χώρας ανέβασε τα 11 από τα 13 και πλέον θεατρικά έργα του.

Ανάμεσά τους το ιστορικό «Το φάντασμα του Ραμόν Νοβάρο» και το «Προς Ελευσίνα». Το τελευταίο του θεατρικό έργο «Ενοικιάζεται φύλακας άγγελος» παίχτηκε το 2009 στην Αθήνα (θέατρο «Σημείο») και στο Βελιγράδι. Ο Μάτεσις όμως δεν τροφοδότησε τις θεατρικές σκηνές (Εθνικό Θέατρο, Αμφιθέατρο, Θέατρο Τέχνης, Ανοιχτό Θέατρο, Αλίκη, Κάππα κ.ά.) μόνο με δικά του έργα αλλά και με μεταφράσεις σημαντικών έργων του διεθνούς ρεπερτορίου. Συνολικά οι μεταφράσεις που επιμελήθηκε είναι οκτώ αριστοφανικά έργα (παραγγελίες για τα Επιδαύρια) και έργα Σαίξπηρ, Πίντερ, Μολιέρου, Ιονέσκο, Φόκνερ κ.ά., που έχουν παρουσιαστεί από τους κυριότερους αθηναϊκούς θιάσους και κυκλοφορήσει στην πλειοψηφία τους από τον «Καστανιώτη».

Εγραψε επίσης τα θεατρικά «Η τελετή», «Βιοχημεία», «Καθαίρεση», «Η ποδοσφαιρική βραδιά της Μεγαλειοτάτης», «Μικροαστικό Δίκαιο», «Λύκε, λύκε», «Εξορία», «Περιποιητής φυτών», «Ναυμαχία Μαραθώνος» κ.ά.

Η κριτική είδε στο έργο του Μάτεσι επιρροές από Ιονέσκο, Μπέκετ ακόμη και Φελίνι. Είδε μεταφυσικά στοιχεία, λυρισμό, μαγικό ρεαλισμό, υπερρεαλισμό, νεορεαλισμό, αλληγορία. Πάνω απ΄ όλα όμως είδε τον άνθρωπο, το πεπρωμένο και τους δαίμονές του, την τιμωρό μοίρα, τα ήθη που αδιαφορούν για την ηθική, τη σύγχρονη ελληνική ιστορία και τις υπόγειες διαδρομές της. Δουλεμένα με δεξιοτεχνία, δεινή αφηγηματικότητα, ευφάνταστο λόγο, ευρηματικότητα, υπαινικτική διάθεση, υποδόριο χιούμορ. Κείμενα που συχνά κινήθηκαν ανάμεσα στην κωμωδία και το μελόδραμα.

Ο Μάτεσις ξεκίνησε να γράφει σχετικά αργά, στα 33 του, ενώ είχε εξασφαλίσει μια καριέρα τραπεζικού υπαλλήλου. Γεννήθηκε το 1933 στο χωριό Δίβρη, μεταξύ Ηλείας και Γορτυνίας, και έως τα 19 του έζησε σε πολλές επαρχιακές πόλεις, λόγω του εκπαιδευτικού πατέρα του. Σπούδασε θέατρο, μουσική (πτυχίο βιολιού), ξένες γλώσσες (αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά), ενώ δίδαξε υποκριτική στις αρχές της δεκαετίας του ΄60 στη Σχολή Σταυράκου. Συνεργάστηκε με το Εθνικό Θέατρο ως βοηθός-δραματουργός (1971-΄73) κι έζησε στο Λονδίνο για έναν χρόνο (1969). Ηταν άνθρωπος του κέντρου της Αθήνας, που τον έβλεπες στη Σόλωνος, στα Εξάρχεια, στα βιβλιοπωλεία και στα θέατρα. Με καθαρό βλέμμα, ευγένεια στους τρόπους και σαφή λόγο.

Ο δημόσιος λόγος του ήταν ουσιώδης και συχνά καταπέλτης. «Η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει αλλά και ποτέ δεν ανασταίνεται», έχει πει. «Υπάρχει φθορά στο ήθος του Ελληνα πολίτη». «Υπάρχει πνευματική τρομοκρατία. Τα μεγάλα ονόματα ή οι μεγάλες φίρμες ασκούν ένα είδος τρομοκρατίας. Οταν ένα όνομα είναι πολύ μεγάλο, ο κοινός αναγνώστης ή ο κοινός ακροατής διστάζει να σχηματίσει γνώμη».

ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΣΥΝΟΡΑ

Ο Παύλος Μάτεσις είναι από τους λίγους Ελληνες συγγραφείς που ευτύχησε να περάσει τα σύνορα. Μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες (Γαλλικά, Ιταλικά, Ρουμανικά, Φιλανδικά κ.ά.) Μόνο τα μυθιστορήματα «Η μητέρα του σκύλου», «Ο παλαιός των ημερών» και «Πάντα καλά» έχουν μεταφραστεί σε δεκατέσσερις χώρες. Ενας τόμος με τέσσερα θεατρικά του κυκλοφόρησε το 2002 στο Λονδίνο. Ο ίδιος ήταν τακτικός προσκεκλημένος πανεπιστημίων και διεθνών εκθέσεων βιβλίου σε Ευρώπη και Καναδά. Τιμήθηκε με αρκετές διακρίσεις, όπως το Επαθλο Καρόλου Κουν για το «Περιποιητής φυτών» ως καλύτερο θεατρικό έργο του 1989, το Βραβείο Ελληνοφώνων Κάτω Ιταλίας 1998, το Μέγα Βραβείο Κριτικών 2000 και το ιταλικό Acerbi, το 2002, για τη «Μητέρα του σκύλου».

ΤΙ ΕΛΕΓΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ, ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ

«Δεν υπάρχει έρως προς τη γνώση»

«Τίποτα του κόσμου δεν μας περιμένει. Ούτε περιμένουμε - μας το παραγγέλνει ο Θάνατος. Οι αρχαίοι θεοί υποσχέθηκαν στον άνθρωπο ένα: θάνατο μόνο. Και μέχρι τότε εσείς, μας παραγγέλνει, εσείς, Αγάπη»

(από το «Αλδεβαράν»)

Ο Παύλος Μάτεσις υπήρξε ιδανικός συνομιλητής. Ευφυής, ετοιμόλογος, αναλυτικός, έτοιμος να απαντήσει σε κάθε ερώτημα. Ανατρέχοντας κανείς στις συνεντεύξεις του, συναντά τις απόψεις του σχετικά με κάθε πτυχή της ζωής και της κοινωνίας και φυσικά ενδιαφέροντα αυτοβιογραφικά στοιχεία.

Οπως για παράδειγμα τον καθοριστικό ρόλο που διαδραμάτισε η μουσική στο ξεκίνημα της διαδρομής του: «Σε όλους υπάρχει μια αρχή πραγμάτων. Εμένα είναι στη μουσική. Στον ρυθμό. Οχι μόνο όταν γράφω, αλλά και στον δρόμο, στον βηματισμό μου. Χρωστάμε πολλά στον Μότσαρτ. Είναι μέγας γιατί περικλείει όλη τη χαρά της ζωής αλλά με γνώση του θανάτου...».

Η άποψή του για τη σχέση βιβλίου - αναγνώστη ήταν πολύ συγκεκριμένη: «Πιστεύω ότι το βιβλίο οφείλει να υπηρετεί τον αναγνώστη έστω εις πείσμα του αναγνώστη. Στη συναλλαγή αναγνώστη και βιβλίου αρχηγός είναι το δεύτερο. Το βιβλίο πρέπει να προκαλεί εκείνη την προσδοκία ψυχικής διαταραχής που ξεσηκώνει...».

Για την κατάσταση στο σύγχρονο ελληνικό θέατρο είχε δηλώσει πριν από λίγα χρόνια: «Υπάρχει πολλή φούσκα. Μεταξύ απάτης και αυταπάτης. Κάπου κάπου ταλέντο. Πηγαίο και ορμητικό. Αλλά 300 παραγωγές τον χρόνο όταν το Λονδίνο έχει 30; Είναι αυτό που έλεγε ο Καστοριάδης για την άνοδο της ασημαντότητας. Εκεί όμως που πάσχει εντελώς το πράγμα είναι στη συγγραφή. Οχι μόνο εδώ, και έξω συμβαίνει αυτό. Αλλά στην Ελλάδα, που από τον Καμπανέλλη ως τον Χρυσούλη έγινε ένα θέατρο που στην Ευρώπη δεν υπάρχει, λείπει το σημερινό συγγραφικό ταλέντο. Αλλά ούτε καταφέραμε να εξάγουμε ό,τι καλό είχαμε...».

Για την Παιδεία και το εκπαιδευτικό σύστημα ο Παύλος Μάτεσις είχε πει: «Σήμερα, η Παιδεία ευνουχίζει, διότι έχει μεταβληθεί. Κάποτε η βάση της Παιδείας ήταν ο έρως προς τη γνώση. Σήμερα ο στόχος είναι κάποιος να διοριστεί και να βρει επαγγελματικούς προσανατολισμούς. Δεν υπάρχει έρως προς τη γνώση».

Για την πολιτική στην Ελλάδα ήταν αιχμηρός: «Η πολιτική στη χώρα μας χαρακτηρίζεται από αθλιότητα και δουλοφροσύνη. Επίσης από απουσία ηγετών. Τα κόμματα δεν κινούνται για το συμφέρον της χώρας αλλά για τα δικά τους, το καθένα, συμφέροντα. Η πολιτική πάσχει από τον καρκίνο της οικογενειοκρατίας η οποία, μετά τη βασιλεία, πέρασε στους κομματάρχες...».

ΣΠΟΥΔΑΙΟΣ ΕΛΛΗΝΑΣ

«Του χρωστάμε ευγνωμοσύνη»

Σύσσωμος ο πολιτικός κόσμος εξέφρασε τη λύπη του για τον θάνατο του Παύλου Μάτεσι: «Ο Παύλος Μάτεσις, στην πολύχρονη δημιουργική πορεία του, ανανέωσε τον θεατρικό λόγο, καλλιέργησε με τον ξεχωριστό δικό του τρόπο τη λογοτεχνία και μετέφρασε υποδειγματικά θεατρικά και λογοτεχνικά έργα. Η αξία της γραφής του πέρασε τα ελληνικά σύνορα και κέρδισε διεθνή αναγνώριση, σεβασμό και διακρίσεις. Του χρωστάμε ευγνωμοσύνη για τη μοναδική συμβολή του στην καλλιέργεια της τέχνης του λόγου και για την πολύτιμη προσφορά του στον πολιτισμό. Η μνήμη του θα είναι αιώνια», δήλωσε ο αναπληρωτής υπουργός Πολιτισμού, Κώστας Τζαβάρας.

Για «μια εξαίρετη μορφή των γραμμάτων και των τεχνών της χώρας μας με μεγάλη διαδρομή και αναγνώριση πέραν των συνόρων» κάνει λόγο ο ΣΥΡΙΖΑ, ενώ ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Ευ. Βενιζέλος αναφέρει στη δήλωσή του: «Εφυγε σήμερα ένας σπουδαίος Ελληνας. Πολυβραβευμένος, πολυδιαβασμένος και πολυταξιδεμένος. Ο Παύλος Μάτεσις υπήρξε ένας άνθρωπος που αφιέρωσε τη ζωή του στη συγγραφή. Εκτός από τα μυθιστορήματά του που ταξίδεψαν στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα υπέγραψε και την ίδια την ανανέωση του ελληνικού θεατρικού έργου». Τέλος, η Δημοκρατική Αριστερά αναφέρει χαρακτηριστικά πως «ο Παύλος Μάτεσις, σημαντική μορφή των ελληνικών γραμμάτων, επί 40 και πλέον χρόνια, είναι συγγραφέας του οποίου το ανατρεπτικό έργο θα επιβιώσει στον χρόνο».

ΔΗΜΗΤΡΑ ΡΟΥΜΠΟΥΛΑ