Κοινωνία σε κρίση - Κοινωνία σε (ανα)συγκρότηση

Κοινωνία σε κρίση - Κοινωνία σε (ανα)συγκρότηση

Με την ευκαιρία του εαρινού κύκλου των Κρίση-μων Σεμνιναρίων του «Κοινωνία-Δημοκρατία»

Σε μια συγκυρία κοινωνικής δυσπραγίας, κρατικού αυταρχισμού, φασιστικής βίας και επιχειρούμενης απονομιμοποίησης του κριτικού λόγου (ως «ανεύθυνου» και «εθνικά καταστροφικού», ακόμη και «τρομοκρατικού», μετά τον πρόσφατο παροξυσμό χάλκευσης εκ μέρους επιτελείων της ακροδεξιάς του μεσαίου χώρου), τα «Κρί-σημα Σεμινάρια» επιμένουν να διεκδικούν χώρο και χρόνο για διανοητική και έμπρακτη κριτική. Ενάντια στη λογική της έκτακτης ανάγκης και το ρεύμα του εθνοσωτήριου μονόδρομου, επιχειρούν να συμβάλουν σε ένα άλλο ρεύμα: της υπεράσπισης της κοινωνίας και της δημοκρατίας. Απέναντι σε έναν λόγο που κανοναρχεί στα νεοφιλελεύθερα και νεοσυντηρητικά ιδεολογήματα της κρίσης ως λαμπρής ευκαιρίας για την εμπέδωση του δόγματος «τάξη και ηθική», η πρόκληση είναι να σκεφτόμαστε κριτικά, να συζητάμε, να οραματιζόμαστε, να επεξεργαζόμαστε εναλλακτικές προτάσεις. Να υπερασπιζόμαστε και να ανακτούμε διαρκώς τη δημοκρατία, και ταυτόχρονα να φανταζόμαστε τρόπους διεύρυνσης, εμβάθυνσης και ριζοσπαστικής ανανέωσής της.

της Αθηνάς Αθανασίου

Έτσι, το ερώτημα εργασίας των σεμιναρίων είναι διττό: πώς σκεφτόμαστε σ/την κρίση και πώς διατυπώνουμε ένα μετά-την-κρίση εναλλακτικό, κοινωνικό σχέδιο. Αυτό το εναλλακτικό κοινωνικό φαντασιακό μπορεί να αφορά ιδέες, επιστημολογίες και πρακτικές, να περιλαμβάνει αντιστάσεις, κινητοποιήσεις, δίκτυα αλληλεγγύης, «δομές συναισθήματος», νέες μορφές κοινωνικότητας και εμπειρίες πολιτικής συμμετοχής. Περιλαμβάνει κυρίως τη διαρκή, ποικιλόμορφη άσκηση στο ερώτημα της δυνατότητας: Τι άλλο θα μπορούσε να συμβεί; Τι διαφορετικό μπορεί να γίνει; Πώς εργαζόμαστε για ένα διαφορετικό μέλλον; Το περίφημο δοκίμιο του Μισέλ Φουκώ «Τι είναι κριτική;» μας καλεί να ξανασκεφτούμε την κριτική ως δοκιμασία (επί) των ορίων των εκάστοτε ασφαλών και «αυτονόητων» τρόπων και τυπολογιών γνώσης. Επομένως, η κριτική θέτει την κατάσταση των πραγμάτων σε κρίση, κι αυτή είναι μια σημαντική διάσταση της κοινωνικής ποιητικής της κρίσης.

Στις σημερινές συνθήκες νεοσυντηρητικής απαξίωσης τόσο του «κοινωνικού» όσο και του «δημοσίου» τα Σεμινάρια αποτελούν ένα δημόσιο φόρουμ διανοητικής κινητοποίησης και διαλόγου που αποδομεί τον κυρίαρχο, φρονηματικό περί κρίσης λόγο και ταυτόχρονα ανιχνεύει, επεξεργάζεται και διατυπώνει εναλλακτικές προοπτικές για την κοινωνία και τη δημοκρατία. Ο τρίτος κύκλος τoυς οργανώνεται σε δύο άξονες:

1. Κοινωνική πολιτική σε κρίση. Η θεματική αγγίζει την καθημερινή ενσώματη υλικότητα της κρίσης και των πολιτικών λιτότητας: την κατάρρευση των δικτύων κοινωνικής προστασίας, τη συμπίεση του δημόσιου συστήματος υγείας και κοινωνικής ασφάλισης, τη φτώχεια, την ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων, τις περικοπές μισθών και συντάξεων, την απίσχνανση εργασιακών και κοινωνικών δικαιωμάτων, την πρωτοφανή αύξηση της ανεργίας, την απαξίωση της δημόσιας εκπαίδευσης. Η νεοφιλελεύθερη κυβερνολογική λειτουργεί ως μηχανισμός κατανομής και ρύθμισης της κοινωνικής τρωτότητας, μέσω της παραγωγής και του ελέγχου επικίνδυνων σωμάτων και σωμάτων σε κίνδυνο, που τοποθετούνται σε μια θέση εκκρεμότητας ανάμεσα στην καταστολή και στην εγκατάλειψη. Παρά τις επίμονες ρητορικές κοινωνικής θεραπευτικής (αναπαραστάσεις πολιτισμικής νοσηρότητας που επιβάλλουν, δήθεν, αναμορφωτικές κυβερνητικές παρεμβάσεις), συντελείται συστηματικά τα τελευταία τρία χρόνια μια απορρύθμιση των όποιων, προβληματικών και ελλειμματικών, δομών κοινωνικής προστασίας.

Στόχος των σεμιναρίων είναι η επεξεργασία τρόπων αναχαίτισης και εξόδου: πέρα από το υπαρκτό αδιέξοδο της κοινωνικής και οικονομικής υφαρπαγής αλλά και πέρα από την κοινωνική αδράνεια της (έτσι κι αλλιώς άνισα κατανεμημένης και πελατειακά ρυθμισμένης) καταναλωτικής ευημερίας. Σε μια εποχή κυριαρχίας της ατομικής/ιδιωτικής αναζήτησης των «αγαθών», το ζητούμενο είναι η επεξεργασία κοινωνικών μεταρρυθμίσεων σε όφελος της κοινωνίας. Το αίτημα της κοινωνικής δικαιοσύνης επανέρχεται, καθιστώντας ολοένα και πιο επιτακτική την ανάγκη για μια διαφορετική κοινωνική πολιτική.

2. Δήμος - Δημόσιο - Δημοκρατία. Πώς επιτελείται η πολιτική στην κρίση και ποιο είναι το μέλλον της πέρα από αυτήν; Προσεγγίζοντας το ερώτημα αυτό, τα σεμινάρια θα επιχειρήσουν να προσφέρουν ένα πλαίσιο κατανόησης της παρούσας συγκυρίας μέσα από το πρίσμα των αλλαγών, ρωγμών και μετατοπίσεων που σημειώνονται στο πεδίο των εννοιών του δήμου, του δημόσιου χώρου/αγαθού και της δημοκρατίας. Σήμερα, σε εποχή κρίσης αλλά και με πρόσχημα την κρίση, βρίσκεται σε εξέλιξη μια διαδικασία αποδημοκρατικοποίησης των κοινωνιών μας (διαμόρφωσης και νομιμοποίησης μιαςαυταρχικής «δημοκρατίας μετά τον δήμο»), καθώς ενισχύονται εξουσίες που δεν απορρέουν και δεν δεσμεύονται από τη λαϊκή βούληση, αλλά νομιμοποιούνται από μια μετα-πολιτική και μετα-δημοκρατική συναίνεση (συνήθως με τη μορφή της «συναίνεσης στο κέντρο», όπως λέει η Σαντάλ Μουφ).

Τα σεμινάρια θα χαρτογραφήσουν το πεδίο της διαμόρφωσης του πολιτικού, της πολιτικής εξουσίας, της πολιτικής διεκδίκησης και των πολιτικών μορφών συλλογικής οργάνωσης, αποβλέποντας να συμβάλουν στην ανανέωση της κριτικής πολιτικής ανάλυσης και της δημοκρατικής πολιτικής πράξης. Θα φωτίσουν πώς (ανα)προσδιορίζεται η ιδιότητα του/της πολίτη στις συνθήκες αυτές· πώς ορίζεται και πώς οριοθετείται το ανήκειν στην πόλη και στην πολιτεία, ανάλογα με (αλλά και πέρα από) έμφυλες, ταξικές, εθνικές και άλλες ταυτίσεις· πώς οι νόρμες του σεξισμού και της ομοφοβίας, του ρατσισμού και της ξενοφοβίας περι-ορίζουν το πεδίο του πολιτικού και την εμβέλεια της δημοκρατίας· πώς διαμορφώνεται το έδαφος ορισμού και διεκδίκησης δικαιωμάτων· ποιες πολιτικές υποκειμενικότητες και ποιες επινοήσεις και πρακτικές των κοινών, των κοινοτήτων και των κινημάτων αναδύονται.

[Σχόλια και συζήτηση για το άρθρο στο ιστολόγιο των Ενθεμάτων]

Η Αθηνά Αθανασίου διδάσκει κοινωνική ανθρωπολογία στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και είναι μέλος του Συντονιστικού της Πρωτοβουλίας για την υπεράσπιση της κοινωνίας και της δημοκρατίας

ΤΑ ΚΡΙΣΙΜΑ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ-ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

Εαρινός κύκλος: Κοινωνία σε κρίση - Κοινωνία σε (ανα)συγκρότηση

29 Ιανουαρίου. Εισαγωγή στα σεμινάρια: Α. Λιάκος (ΕΚΠΑ). ΓΙΑ ΜΙΑ ΔΙΚΑΙΗ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ. Ά. Στεργίου (ΑΠΘ), Χρ. Μπάγκαβος (Πάντειο). Συντονισμός: Ν. Κουραχάνης(Παν. Πελοποννήσου).

5 Φεβρουαρίου. ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ, ΑΝΕΡΓΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. Γ. Κουζής (Πάντειο),Μ. Καραμεσίνη (Πάντειο), Κ. Παπαδημητρίου (ΕΚΠΑ), Ι. Ψημμένος (Πάντειο). Συντονισμός: Σ. Ρομπόλης (Πάντειο - ΙΝΕ/ΓΣΕΕ).

12 Φεβρουαρίου. Ο ΣΩΦΡΟΝΙΣΜΟΣ ΣΕ ΚΡΙΣΗ. Σ. Βιδάλη-Ν. Κουλούρης (ΔΠΘ), Ν. Παρασκευόπουλος (ΑΠΘ). Συντονισμός: Κλ. Παπαπαντολέων (δικηγόρος, ΕΕΔΑ).

19 Φεβρουαρίου. Η ΛΟΓΙΚΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΩΝ.Δ. Γράβαρης (Παν. Κρήτης), Γ. Δραγασάκης (βουλευτής), Μ. Πετμεζίδου (ΔΠΘ). Συντονισμός: Δ. Χριστόπουλος (Πάντειο).

26 Φεβρουαρίου. ΣΕΞΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΜΟΦΟΒΙΑ: «ΠΑΡΑΠΛΕΥΡΕΣ ΑΠΩΛΕΙΕΣ» ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ; Ντ. Βαΐου (ΕΜΠ), Α. Κοσυφολόγου (ΕΚΠΑ), Δ. Παπανικολάου (Παν. Οξφόρδης). Συντονισμός: Α. Ψαρρά (ιστορικός, δημοσιογράφος).

5 Μαρτίου. ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ-ΜΕΤΑΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ-ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ.Ε. Βαρίκα (Université Paris VIII), Α. Κιουκπολής (ΑΠΘ), Γ. Κουζέλης (ΕΚΠΑ). Συντονισμός: Α. Αθανασίου (Πάντειο).

12 Μαρτίου 2013. ΠΟΙΑ ΠΑΙΔΕΙΑ ΘΕΛΟΥΜΕ; Σ. Αναγνωστοπούλου και Γ. Γιανουλόπουλος (Πάντειο). Το σεμινάριο θα έχει τη μορφή στρογγυλής τράπεζας με σύντομες παρεμβάσεις από όσους-ες εκδηλώσουν το ενδιαφέρον τους ως τις 28/2.

19 Μαρτίου. ΔΗΜΟΣΙΟΣ ΧΩΡΟΣ, ΔΗΜΟΣΙΑ ΑΓΑΘΑ, ΨΗΦΙΑΚΟΙ «ΔΗΜΟΙ» ΚΑΙ ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΤΗΤΕΣ.Λ. Λουλούδης (Γεωπονικό Πανεπιστήμιο), Γ. Παπανικολάου (Χαροκόπειο, P2P Foundation), Κ. Χατζημιχάλης (Χαροκόπειο). Συντονισμός: Β. Καραμανωλάκης (ΕΚΠΑ-ΑΣΚΙ).

26 Μαρτίου. ΤΟ ΤΡΙΤΟ ΜΝΗΜΟΝΙΟ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ. Οι ομιλητές θα ανακοινωθούν προσεχώς.

2 Απριλίου. Η ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΣΤΗΝ/ΣΕ ΚΡΙΣΗ. Χρ. Αργυρόπουλος (δικηγόρος, Ένωση Ποινικολόγων),Δ. Σαραφιανός (δρ Νομικής, δικηγόρος), Μ. Πικραμένος (ΣτΕ, ΑΠΘ). Συντονισμός: Γ. Κωνσταντίνου(δικηγόρος).

9 Απριλίου. H ΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΚΑΙ Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ. Σ. Βέρνυ (ΕΚΠΑ),Σ. Βαλντέν (Ελεύθερο Πανεπιστήμιο Βρυξελλών), Δ. Παπαδημούλης (βουλευτής). Συντονισμός: Γ. Καπόπουλος (δημοσιογράφος).

16 Απριλίου. ΥΓΕΙΑ: ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ. Θ. Ζδούκος (ΕΣΥ/Κοινωνικό Ιατρείο Αλληλεγγύης Θεσσαλονίκης), Γ. Νικολαΐδης (Ινστιτούτο Υγείας Παιδιού). Συντονισμός:Γ. Καλομενίδης (ΕΚΠΑ).

Παρασκευή 26 - Σάββατο 27 Απριλίου. ΤΑ ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΖΗΤΟΥΜΕΝΑ ΜΙΑΣ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΗΣ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ. Διημερίδα. Το πρόγραμμα θα ανακοινωθεί προσεχώς.

Τα σεμινάρια πραγματοποιούνται κάθε Τρίτη, στις 19.15 , στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων.

Ομάδα συντονισμού: Αθηνά Αθανασίου, Σία Αναγνωστοπούλου, Βαγγέλης Καραμανωλάκης, Νίκος Κουραχάνης, Αντώνης Λιάκος, Δημήτρης Χριστόπουλος

Πηγή: Ενθέματα της Αυγής